هرگونه نقص و اختلال در عملکرد سیستم عصبی مرکزی بدن منجر به مشکلات و بیماری های وسیع میشود که از شایع ترین آنها باید به بیماری صرع اشاره کرد.
مهمترین مشخصه این بیماری تشنج است که افراد ممکن است از نوع خفیف تا شدید این آسیب را متحمل شوند.
بیمارانی که با همچین اختلالی مواجه هستند معمولاً افزایش فعالیت الکتریکی مغز را به حد محسوس تجربه کرده و عملکرد سیستم پیام رسان میان سلول های مغزی دچار اختلال میشود و در پی این عارضه تشنج مکرر را تجربه خواهند کرد.
بیماری صرع نیز مانند دیگر آسیب های جسمانی علائم و نشانه هایی دارد که از مهمترین آنها باید به گیجی موقتی افراد اشاره کرد، همچنین ممکن است حملات خیره شدن برای آنها رخ داده و حرکت ناگهانی و البته غیر قابل کنترل را در پاها و بازوها تجربه می کنند.
افراد مبتلا به صرع ممکن است به طور ناگهانی و بدون هیچ مقدمه ای هوشیاری خود را از دست داده و علائم روانی از جمله ترس و استرس با آنها همراه است.
مسئله بسیار مهمی که در مورد بیماری صرع باید بدانید این است که این عارضه بسیار پیشرونده و مخرب است.
اگر با علائم اولیه این بیماری به پزشک مراجعه نکنید و شرایط را برای درمان و کنترل فراهم نکنید به مرور زمان شاهد تخریب بیشتر مغز بوده و زمانی که این عضو حساس آسیب می بیند عملکرد بخش های مختلف بدن مختل میشود و سلامت فرد را به طور جدی به خطر می اندازد.
عوامل موثر بر بروز صرع
بیماری صرع ممکن است نشأت گرفته از بیماری های مغزی باشد، آسیب رسیدن به مغز مشکلات و عوارض زیادی در پی داشته و ممکن است منجر اختلال در عملکرد بخش های حساس بدن شود.
گاهی اوقات افراد در پی سکته های مغزی که رد می کنند مشکلات مانند صرع را تجربه کرده و معمولاً این عارضه برای افراد بالای ۳۵ سال اتفاق می افتد.
سکته مغزی باعث آسیب دیدگی عروق خونی در مغز شده و به مرور زمان با پدیدار شدن بیماری صرع آسیب های جسمانی گسترش پیدا می کند، متخصصان بر این باورند که با عدم مصرف الکل و انواع دخانیات و داشتن رژیم غذایی سالم و انجام ورزش های منظم می توانید از ایجاد این نوع بیماری پیشگیری کرده و هرگز سلامت فرد به واسطه سکته های خفیف تا شدید به خطر نخواهد افتاد.
دلیل دیگر و البته مهم بر بروز صرع ضربات شدیدی است که به سر وارد میشود.
ممکن است افراد در پی حوادث مختلف و عدم استفاده از کمربند ایمنی یا کلاه ایمنی ضربات سنگین را به سر تجربه کرده و در مدت زمان بسیار کوتاه با تشنج متوجه میشوند و بیماری صرع برای آنها رخ می دهد.
حتماً می دانید که بیماری های عفونی تا چه حد می توانند عملکرد بدن به ویژه مغز را مختل کنند، بیماری های عفونی مانند ایدز یا انسفالیت ویروسی عاملی برای ابتلا به صرع است این عفونت ها باعث ایجاد التهاب در مغز و نخاع شده و بر این اساس متخصصان عفونت هایی نظیر منژیت را از مهمترین دلایل ابتلا به صرع می دانند.
همواره مهم است بدانید که برخی از نوزادان هنگام تولد آسیب های مغزی را متحمل میشوند، عفونت بدن مادر، تغذیه ناسالم و کمبود اکسیژن همگی بر بروز این بیماری برای نوزادان موثر است.
به یاد داشته باشید که هرگونه اختلالات تکاملی مانند ابتلا به اوتیسم ارتباط مستقیمی با صرع دارد، اما تحقیقات انجام شده نشان می دهد که مصرف دائمی الکل و مواد مخدر بر بروز صرع اثرگذار است به یاد داشته باشید که صرع نوعی بیماری ژنتیکی نیز شناخته میشود و ممکن است با وجود سابقه خانوادگی که افراد دارند شانس ابتلا به این نوع اختلالات را بیش از دیگران داشته باشند.
راه های تشخیص بیماری صرع
تمامی متخصصانی که در حوزه های مختلف فعالیت دارند با استفاده از روش های تشخیصی موثر و دقیق می توانند وضعیت بیماران را ارزیابی کرده و مشخص خواهد شد که بیماران با چه نوع آسیب یا اختلالی مواجه هستند.
تمامی بیمارانی که با علائم صرع به پزشک مراجعه می کنند ابتدا تحت معاینه نورولوژیک قرار گرفته و پزشک عملکرد ذهنی، توانایی های حرکتی و رفتاری بیمار را بررسی خواهند کرد و شدت عارضه و حتی نوع صرع را بررسی می کنند.
اما روش دیگر که بسیار کاربردی و دقیق است تست خون برای شناسایی بیماری های داخلی می باشد، به واسطه انجام آزمایش خون متخصصان می توانند فاکتورهای ضروری را بررسی کرده و اگر علائم عفونت یا مشکلات ژنتیکی وجود داشته باشد به طور قطعی به حضور آنها پی می برند و متوجه خواهند شد که تمامی اتفاقات غیر طبیعی که در مغز رخ می دهد نشات گرفته است چه بیماری است.
اما در کنار سایر روش های گفته شده تصویربرداری یک فرایند مهم و الزامی می باشد، متخصصان برای انجام سی تی اسکن از اشعه ایکس استفاده کرده و برای تهیه تصاویر مقطعی از مغز این روش را مناسب می دانند، با انجام سی تی اسکن تمامی اتفاقات غیر طبیعی در مغز مشخص شده و اختلالاتی همچون تومورها، خونریزی و یا کیست نمایان می گردد.
یک روش دیگر برای تصویربرداری از مغز با جزئیات بیشتر ام آر آی است.
اما متخصصان با استفاده از ام آر آی و به کارگیری امواج مغناطیسی و رادیویی می توانند تصاویر واضحی دریافت کنند، اما اگر پزشک ام آر آی عملکردی را کاربردی تر بداند متخصصان می توانند در کنار تصاویر دریافتی تغییراتی که در جریان خون هنگام کارکرد بخش های خاصی از مغز اتفاق می افتد را نیز ارزیابی کرده و اختلال در هر قسمت را با جزئیات بیشتری بررسی می کنند.
روش های دیگر همچون پت اسکن، اسپکت و حتی الکتروانسفالوگرام یا نوار مغز از دیگر روش های موثر برای بررسی عملکرد مغز و تشخیص بیماری هایی مانند صرع می باشد.
به یاد داشته باشید که تست های عصبی و روانشناختی باعث میشود تا پزشکان بتوانند توانایی های فرد از جمله حافظه، تکلم و فکر کردن را ارزیابی کرده و اگر تغییری در ساختار و عملکرد مغز به وجود آمده باشد از آن مطلع خواهند شد.
صرع چگونه ایجاد میشود؟
عموم افراد تصور می کنند که بیماری صرع همان تشنجی است که گاه و بیگاه برای بیماران اتفاق می افتد، قبل از هر چیز باید بدانید که صرع و تشنج دو مفهوم متفاوت از یکدیگر هستند، تشنج همان حملاتی است که به صورت ناگهانی به افراد دست می دهد و باعث لرزش بدن و حرکات غیر ارادی میشود.
با این حال می توان گفت تمامی کسانی که دچار تشنج میشوند لزوماً به صرع مبتلا نیستند بلکه تشنج یک اختلال مغزی است که ممکن است در پی یک بیماری کوتاه مدت یا یک آسیب دائمی رخ دهد.
اگر بخواهیم صرع را با بیان ساده تر برایتان شرح دهیم باید اینگونه گفت که سیستم مغز و اعصاب از سلول های عصبی تشکیل شده است که هر کدام از آنها ارتباط بسیار قوی و حساس با یکدیگر دارند اما برخی از این عصب ها مسئول انتقال پیام های مختلف از مغز به نقاط دیگر بدن هستند که مبدا و منشأ آنها مغز است، اما زمانی که این انتقال دهنده های عصبی با اختلال و مشکل مواجه میشوند فعالیت الکتریکی بدن مختل شده و اختلالاتی همچون تشنج رخ می دهد.
علل ایجاد تشنج
بیماری صرع از آن دسته اختلالاتی است که اغلب افراد آن را با تشنج می شناسند اما بیماران مبتلا به صرع کسانی هستند که حملات تشنجی مکرر را تجربه کرده و ممکن است هیچ عامل خارجی بر بروز این عارضه اثرگذار نباشد.
اما تمامی بیماران مبتلا به صرع با این مسئله مواجه هستند که چه اتفاقی رخ داده که آنها به صرع مبتلا شده اند، تحقیقات وسیع در این زمینه انجام شد و نتایج حاکی از آن است که صرع در پی فعالیت بیش از حد سلول های عصبی اتفاق می افتد.
اگر سلول های عصبی مغز بیش از حد نرمال کارکرد داشته باشند قطعاً سبب پدیدار شدن بیماری صرع میشود، البته متخصصان آسیب های مغزی یا هرگونه بیماری مربوط به مغز را عامل اصلی ایجاد بیماری صرع دانسته و معتقدند این بیماری ممکن است از عوارض سایر بیماری ها باشد.
اما در جواب این سوال که صرع چگونه ایجاد میشود باید به مسائل ژنتیکی، عوامل ارثی و مادرزادی اشاره کرد، همچنین نباید از آسیب های مغزی و هرگونه آسیب به جمجمه چشم پوشی کرد.
گاهی اوقات افراد در پی ابتلا به تومورهای مغزی با تشنج مواجه شده و می توان گفت که به نوعی به صرع مبتلا شده اند.
با این حال می توان مهمترین علل تشنج در بیماران را تب بالا دانست و یا می توان به عفونت های مغزی و نخاعی اشاره کرد، همچنین برخی از افراد در پی کمبود شدید ویتامین ب ۶ و کاهش قند خون با تشنج مواجه میشوند البته در اینباره نباید ذخیره کلسیم بدن را نادیده گرفت.
کم بودن کلسیم بیش از حد نرمال عاملی برای تشنج است همچنین سکته مغزی، ضرباتی که به سر وارد میشود و انواع تومورهای خوش خیم و بدخیم در بروز تشنج موثر هستند.
انواع صرع
اگر تمایل به شناخت انواع صرع دارید با ما همراه باشید تا نکات کلیدی و مهم را در این مطلب برایتان شرح دهیم، برخی از بیماران به صرع جنرالیزه مبتلا هستند این عارضه زمانی اتفاق می افتد که دو نیمکره مغزی با بیماری درگیر است و افراد تشنج را به دفعات زیاد تجربه می کنند.
اما دسته دیگری این عارضه را از نوع حمله صرع آبسانس تجربه می کنند، این نوع صرع را با نام صرع غایب هم معرفی می کنند و به گونه ای اتفاق می افتد که ممکن است افراد عملکرد فیزیکی غیرطبیعی بدن را تجربه نکنند و حملات صرع با اختلالاتی مانند پلک زدن سریع یا خیره ماندن در هوا رخ می دهد.
نوع دیگر صرع را با نام سرع تونیک_کلونیک می نشناسند این عارضه زمانی اتفاق می افتد که فرد به نوع صرع شدید مبتلا شده و هنگام حملات و تشنج هوشیاری آنها از دست می رود و به زمین افتاده و حتی ممکن است حرکات سریع عضلات یا گرفتگی عضلات را شاهد باشید، حتی ممکن است افراد مبتلا به این نوع صرع هنگام حملات تشنجی فریادهای بلند داشته و حتی پس از آن با خستگی و بی حسی زیاد مواجه میشوند.
صرع کانونی که با نام صرع پارشیال هم شناخته میشود به گونه ای است که کانون آن تنها بخش کوچکی از مغز است اما صرع کانونی ساده حالتی است که ناحیه کوچکی از مغز درگیر شده که مستقیماً مربوط به فعالیت های الکتریکی مغز میشود.
از علائم صرع کانونی ساده باید به حرکات ناگهانی و کوتاه بدن اشاره کرد و همچنین ممکن است افراد به طور لحظه ای یک بو یا طعم عجیب را حس کنند.
صرع کانونی مرکب عارضه دیگری است که افراد در پی حملات پیش آمده گیجی و منگی زیادی را تجربه کرده و ممکن است این حملات حتی تا چند دقیقه ادامه پیدا کند. و اما صرع جنرالیزه ثانویه حالتی است که دو طرف مغز را درگیر کرده و هنگام تشنج همه بخش های بدن درگیر میشوند.
آیا صرع یک بیماری ارثی است؟
ژنتیک نقش بسیار مهمی در انتقال بیماری های مختلف از یک نسل به نسل های بعدی دارد، اما زمانی که در یک خانواده فردی به صرع مبتلا است این نگرانی برای دیگران به وجود می آید که آیا دیگران هم می توانند در آینده با چنین اختلالی مواجه شوند یا خیر.
به طور کلی صرع از آن دسته بیماری هایی است که ارتباط زیادی با ژنتیک دارد و احتمال پدیدار شدن این بیماری در نسل های بعدی نیز وجود دارد، متخصصان بر این باورند که صرع از آن دسته بیماری هایی است که ممکن است در خانواده ها تکرار شود.
چرا افراد به بیماری صرع مبتلا می شوند؟
زمانی که صحبت از صرع میشود متخصصان چند عامل مهم را بر این عارضه اثرگذار می دانند، حدوداً ۲۰ تا ۳۰ درصد افراد مبتلا به صرع به واسطه عوامل ژنتیکی با این اختلال مواجه هستند، همچنین در این باره باید به آسیب های ساختاری و ساختمانی مغز نیز توجه ویژه شود.
علاوه بر ژنتیک، نقص های ایمنی و بیماری های عفونی هم می توانند شانس ابتلا به بیماری صرع را افزایش دهند.
گاهی اوقات بدون آنکه افراد ژن صرع را از نسل های قبلی دریافت کرده باشند به این بیماری مبتلا میشوند، اما تحقیقات انجام شده در این باره نشان می دهد نقص هایی که در سیستم ایمنی پدیدار میشود می تواند به چنین اختلالی ختم شود.
درمان بیماری صرع به وسیله جراحی
افراد مبتلا به بیماری صرع به دلیل آسیب ها و اختلالاتی که تجربه می کنند به دنبال روش های درمانی موثر و دائمی هستند تا بتوانند از اختلالات مغزی وسیع تر جلوگیری نمایند.
همواره این نکته را به یاد داشته باشید که اگر شدت آسیب در مغز یا اعصاب بیش از حد باشد متخصصان جراحی را روش مناسبی دانسته و تا حدودی در درمان این عارضه موفق بوده اند.
اما زمانی که صحبت از درمان صرع میشود متخصصان روش های ساده تر و کم تهاجم را در پیش گرفته و تلاش می کنند که از همین راه به درمان قطعی برسند، اما گاهی اوقات افراد از سایر روش های درمانی از جمله مصرف دارو نتایج خوبی دریافت نمی کنند و در چنین شرایطی برای رفع اختلالات مغزی جراحی انجام می پذیرد.
اگر متخصصان برای درمان صرع جراحی را انجام دهند عموماً بخش آسیب دیده از مغز را ترمیم کرده و نیاز است که بیماران مراقبت های بعد از عمل را با حساسیت زیاد سپری کنند تا نتایجی که انتظار می رود از این شیوه درمانی حاصل گردد.
بیماری صرع و بارداری
اگر بانوان به بیماری صرع مبتلا باشند این مسئله در ذهن آنها به وجود می آید که آیا می توانند برای یک بارداری سالم و بی نقص اقدام کنند یا خیر، متخصصان معتقدند که اگر بیماری صرع کنترل شده باشد افراد می توانند بدون محدودیت بارداری های سالم و بی خطری را تجربه کنند.
اما نگرانی در این مورد کاملاً طبیعی است ولی مهم است که با این شرایط برای بارداری حتماً تحت نظر پزشک قرار بگیرید.
متخصصان بر این باورند که صرع هیچگونه اختلالی در روند رشد جنین ایجاد نمی کند اما اگر مادر با تشنج تونیک_کلونیک مواجه باشد احتمال بروز اختلال برای جنین نیز وجود دارد زیرا هنگام تشنج به طور موقتی تنفس قطع شده و ممکن است کمبود اکسیژن بر جنین تاثیر منفی اعمال کند.
در سراسر جهان تنها یک درصد از بانوان باردار مبتلا به صرع ممکن است با زایمان زودرس یا پره اکلامپسی مواجه شوند البته پزشکان در چنین شرایطی تدابیر لازم را اندیشیده تا از چنین اختلالی جلوگیری کنند.
تمامی بانوانی که به صرع مبتلا هستند و وارد دوره بارداری میشوند ممکن است سطح انرژی متغیری داشته و حتی از نظر روانی نیز وضعیت نرمالی نخواهند داشت، همچنین ممکن است دیگر حالات از جمله گیجی، سرگیجه یا سردرد برای آنها رخ دهد و البته ضعیف شدن حافظه برای آنها نیز طبیعی می باشد.
اما با تمام این تفاسیر هر چقدر هم که بیماری صرع کنترل شده باشد باز هم احتمال آسیب برای بانوان در دوره بارداری وجود دارد، ممکن است در پی ابتلا به صرع برای بانوان باردار جنین با کاهش ضربان قلب مواجه شده و اکسیژن رسانی به آن نیز مختل میشود، افراد مبتلا به صرع بیش از دیگر بانوان در دوره بارداری در معرض زایمان زودرس قرار می گیرند، همچنین احتمال جداسازی زود هنگام جفت از رحم نیز وجود دارد.
درمان خانگی بیماری صرع
زمانی که صحبت از درمان صرع میشود متخصصان در کنار انواع داروهای تجویزی و سایر روش های تخصصی مراقبت های خانگی را نیز کاربردی دانسته و از بیماران می خواهند که با رعایت نکات ساده از تشدید بیماری جلوگیری نمایند.
برخی از انواع دمنوش های گیاهی برای کاهش حملات صرع مناسب هستند، اگر افراد به صورت روزانه از دمنوش آویشن و پونه کوهی استفاده کنند به مرور زمان شاهد کنترل بیماری بوده و تشنج را کمتر می کند.
اما دمنوش سنبل الطیب و چای بهار نارنج برای کنترل و کاهش علائم بیماری صرع مناسب هستند، با مصرف این نوع دمنوش ها که خاصیت آرامبخشی بسیار قوی دارند می توانید به کاهش تشنج ناشی از بیماری صرع کمک کرده و این بیماری را به آسانی کنترل کنید.
متخصصانی که در زمینه طب سنتی فعالیت دارند دمنوش دارچین و هل و همچنین چای زنجبیل را برای بیماران مبتلا به صرع مناسب می دانند اگر افرادی که با حملات عصبی مواجه میشوند آب گشنیز را به طور مرتب مصرف کنند می توانند با تامین نیاز بدن به انواع ویتامین ها و افزایش میزان پتاسیم عملکرد طبیعی مغز را تجربه کنند و به مرور زمان با کمتر شدن و رفع دائمی تشنج مواجه خواهند شد.
علائم صرع خفیف چیست؟
تمامی افرادی که با بیماری صرع مواجه هستند از نظر متخصصان این عارضه را از حد خفیف تا شدید تجربه می کنند و البته نشانه های این بیماری با شدت متفاوت، متغیر است.
به طور کلی صرع از آن دسته بیماری هایی است که علامت و نشانه اصلی آن تشنج است هر چقدر که این بیماری خفیف تر باشد حملات ناشی از صرع به طور خفیف و جزئی اتفاق می افتد، کسانی که به صرع خفیف مبتلا هستند عموماً حملات را به صورت خیره شدن چشم یا گیجی موقتی تجربه می کنند به گونه ای که ممکن است بدون تحرک باقی مانده و هوشیاری خود را نسبت به اتفاقات پیرامون برای لحظه ای از دست می دهند.
از دیگر نشانه های صرع خفیف باید به از دست دادن هوشیاری اشاره کرد، البته این افراد علائم روانی مانند ترس و اضطراب را تجربه می کنند و حتی ممکن است حرکات ناگهانی و غیر قابل کنترل در بازوها و یا پاها نیز اتفاق بیفتد، هر چقدر که این بیماری خفیف تر باشد چنین حالاتی با شدت کمتر و مدت کوتاه تر اتفاق می افتد و افراد برای مدت زمان طولانی ممکن است تشنج را تجربه نکنند.
چه زمانی صرع خطرناک است؟
هر نوع آسیب و بیماری می تواند عوارض و خطرات زیادی را برای افراد در پی داشته باشد صرع هم از آن دسته بیماری هایی است که با علائم ظاهری همراه بوده و با وجود تشنجی که ممکن است هر لحظه اتفاق بیفتد فرد از حضور این اختلال مطلع میشود.
اگر بیماری صرع خیلی زود تحت کنترل درآید خطری برای بیماران نداشته و مشکلات مختلف و آسیب های جسمانی و مغزی را تجربه نمی کنند، اما بی توجهی نسبت به این آسیب باعث میشود تا اختلالات پیش آمده در سیستم عصبی مغز گسترش پیدا کرده و زمانی که این عارضه درمان نشود قطعاً سلامت فرد را تحت تاثیر قرار داده و به واسطه حالات نامساعدی که بیماران تجربه می کنند هر لحظه وخامت حال آنها نیز افزایش خواهد یافت.
این نکته را به یاد داشته باشید که بیماری صرع می تواند باعث مرگ بیماران شود، اما این عارضه تنها در صورتی اتفاق می افتد که نسبت به درمان و کنترل آن بی توجه باشید.
گاهی اوقات بیماری صرع به تنهایی عاملی برای صدمه و آسیب به بیماران نیست بلکه زمانی که حالات مختلف از جمله تشنج و فعالیت های غیر طبیعی اتفاق می افتد ممکن است افراد با از دست دادن هوشیاری آسیب های جسمانی را متحمل شده و در پی آن خطرات زیادی سلامت بیماران را تهدید می کند.
درمان صرع
زمانی که متخصصان به واسطه انجام فرایندهای تشخیصی بیماری صرع را به طور قطعی اعلام می کنند از بیماران می خواهند که با انجام روش های درمانی تعیین شده از سلامت خود مراقبت کرده و از گسترش این بیماری جلوگیری نمایند.
در قدم اول نیاز است که افراد با دارو درمانی این عارضه را تحت کنترل درآورند، به یاد داشته باشید که این داروها عموماً برای درمان تشنج و پیشگیری از این اختلال هستند پس باید در زمان مناسب و با دوز مشخص مصرف شوند.
روش دیگر برای درمان صرع انجام جراحی است، متخصصان در کنار دارو درمانی گاهاً جراحی را روش درمانی مناسبی می دانند و برای بهبود آسیب های پیش آمده و رفع اختلالات موجود می توانند از این روش استفاده نمایند.
اما دیگر روش های درمانی مانند تحریک عصب واگ فرایندی موثر برای درمان بیماری صرع است، به یاد داشته باشید که افراد مبتلا به صرع به ویژه کودکان با رعایت رژیم کتوژنیک می توانند این عارضه را کنترل کنند، مهم است که کودکان و حتی بزرگسالان میزان چربی مصرفی را افزایش داده و کربوهیدرات را تا حد ممکن کاهش دهند، در چنین موقعیتی بدن از چربی به عنوان سوخت استفاده کرده و به هیچ عنوان افراد دچار سوء تغذیه نمیشوند.
تحریک عمقی مغز نیز روش دیگر برای درمان صرع است، به گونه ای که متخصصان الکترودهای خاصی را درون بخش های مشخص شده از مغز قرار داده و معمولاً تالاموس بخش مورد نظر خواهد بود، اما از طرفی الکترودها به یک ژنراتور که در قفسه سینه یا جمجمه قرار دارد متصل شده و امواج الکتریکی را برای کاهش تشنج ارسال می کنند.
