تومور مغزی چیست؟
یکی از آسیب ها و بیماری های جسمانی که بسیار خطرناک است تومورهای مغزی هستند.
در بخش های مختلف سر شروع به رشد کرده و اختلالات زیادی را برای بدن به وجود می آورند.
تومورهای مغزی در دو نوع خوشخیم و بدخیم شناسایی میشوند که معمولاً نوع بدخیم بسیار پیشرونده بوده و با رشد بیشتر اختلالات خطرناکی هم چون از دست رفتن کنترل عضلانی و کمتر شدن حافظه رخ می دهد.
اگر رشد و تقسیم غیر طبیعی سلول ها در ناحیه سر و در مجاورت با مغز اتفاق بیفتد اصطلاح به آنها تومورهای مغزی گفته میشود که از جمله بیماری های خطرناک بوده که باید به محض مشاهده علائم اولیه جهت درمان و کنترل اقدام نمود.
علت ایجاد تومور مغزی چیست؟
از مهمترین دلایل ایجاد تومور مغزی می توان به سابقه خانوادگی اشاره کرد.
عوامل ارثی و ژنتیکی بر بروز چنین بیماری هایی اثرگذار هستند، البته افزایش سن نیز بر بروز این نوع بیماری های خاص بی تاثیر نبوده و ممکن است افراد مبتلا به ضعف های سیستم ایمنی بیش از دیگران در معرض این نوع بیماری ها قرار بگیرند.
داشتن عادت ناسالم مانند سیگار کشیدن و مصرف انواع دخانیات و خوراکی های حاوی الکل بر رشد تومورهای مغزی اثرگذار است.
متخصصان معتقدند که قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراءبنفش می تواند بر بروز تومورهای مغزی موثر باشد.
همچنین مجاورت با سموم زیست محیطی از دیگر دلایلی است که به تومور مغزی ختم میشود.
با این حال علاوه بر مشکلات جسمانی و سابقه خانوادگی باید دیگر عوامل موثر بر بروز این بیماری را جدی دانست و از عوامل خطر آفرین دوری کرد.
انواع تومور مغزی
انواع تومورهای مغزی به دو دسته تقسیم بندی میشوند.
این تومورها را با نام تومور اولیه و ثانویه می شناسند که معمولاً درمان تومورهای ثانویه سخت تر و پیچیده تر است.
تومورهای اولیه روند رشد خود را از مغز آغاز می کنند و در همان محدوده تکثیر شده و ممکن است به دیگر بخش ها انتقال یابند.
اما تومورهای ثانویه توده های سرطانی هستند که در دیگر بخش های بدن رشد خود را آغاز کرده و سپس به مغز انتقال پیدا می کنند.
از مهمترین تومورهای اولیه می توان به سرطان گلیوما و مننژیوما اشاره کرد و البته سرطان پستان، سرطان ریه و سرطان کلیه از نوع سرطان های ثانویه می باشند.
تومور مغزی خوشخیم
تومورهای خوش خیم آن دسته از سلول های سرطانی هستند که روند رشد بسیار آهسته ای دارند و حتی ممکن است باقیماندن آنها تا سالیان طولانی در بدن بیماران خطر آفرین نباشد.
روند درمان این توده های خوش خیم آسان تر است.
اما مهم است بدانید که در مواردی این توده ها آنقدر کم خطر هستند که نیازی به جراحی نداشته و به واسطه دارو درمانی و یا شیمی درمانی بهبود پیدا می کنند.
تومورهای خوش خیم هرگز برای اندام های مجاور خطر آفرین نیستند و به دیگر بخش های بدن متاستاز نمی کنند به همین دلیل است که پزشکان به تمامی افراد مبتلا به توده های خوشخیم این اطمینان را می دهند که با طی کردن دوره درمان از سلامت کامل برخوردار خواهند شد.
تومور مغزی بدخیم
اما تومورهای مغزی بدخیم یکی از آسیب های جسمانی شدید هستند که سلامت افراد را به طور جدی تهدید می کنند.
این تومورها معمولاً از نوع پیشرونده بوده و هر لحظه به رشد و تکثیر خود ادامه می دهند، امکان انتقال تومورهای بدخیم به دیگر بخش های بدن به راحتی فراهم است و ممکن است علاوه بر مغز دیگر اندام ها نیز با این توده ها درگیر شوند.
اغلب متخصصان برای درمان تومورهای بدخیم از جراحی استفاده می کنند و حتی بعد از عمل برای پاکسازی محل آسیب دیده از پرتو درمانی یا شیمی درمانی استفاده کرده تا بتوانند تمامی آثار توده های بدخیم را پاکسازی کنند.
اما مهم است بدانید که توده های مغزی بدخیم از خطرناک ترین بیماری ها شناخته شده و درصد محدودی از آنها غیرقابل درمان هستند.
تومور متاستاتیک
یکی از خطرناک ترین انواع توده های سرطانی تومورهای متاستاتیک هستند که می توانند علاوه بر بافت آسیب دیده در دیگر اندام ها مجدداً رشد و تکثیر خود را آغاز کنند.
متاستاز اصطلاحی است که برای توده های سرطانی استفاده میشود و زمانی که یک توده گسترش پیدا می کند اصطلاحاً به آن تومورهای متاستاتیک گفته میشود.
ممکن است یک تومور در اندام های تحتانی شروع به رشد کرده و نهایتاً با گذر زمان متوجه خواهید شد که سلول های سرطانی در مغز نیز پدیدار شده اند.
در این حالت متخصصان نوع تومور را متاستاتیک اعلام کرده و از ویژگی های بارز تومورهای بدخیم می باشند.
تومورهای متاستاتیک می توانند پس از انتقال به بخش جدیدی از بدن مجدداً رشد و تکثیر خود را با سرعت بالا ادامه داده و این مسئله باعث میشود تا بخش های مختلفی از بدن با این بیماری درگیر شود.
تومور مغزی پینهای
این عارضه نوعی تومور مغزی شناخته میشود که در پینه مغزی رشد می کند و باعث ایجاد اختلال در سیستم شنوایی و بینایی افراد میشود.
البته در این قسمت از مغز عملکرد جنسی افراد نیز کنترل میشود و زمانی که توده های سرطانی در بخش پینه ای شروع به رشد می کنند اختلالات وسیع و کاملاً مشهودی در بدن رخ می دهد.
متخصصان با انواع روش های تشخیصی مانند ام آر آی و دیگر روش ها برای تصویربرداری می توانند تومور مغزی پینه ای را مشخص کرده و با توجه به نوع آسیب درمان ها آغاز می گردد.
ناگفته نماند که سرطان غده پینه آل بسیار محدود و نادر است.
کمتر کسی به این عارضه مبتلا میشود، ممکن است کودکان به دلیل جهش های ژنتیکی که از والدین دارند این عارضه را بیش از دیگر افراد تجربه کنند.
تومور مغزی اپندیمال
تومورهای مغزی اپندیمال از سلول های اپندیمال نشات گرفته و درصد محدودی از تومورهای مغزی را به خود اختصاص می دهند.
شاید جالب باشد بدانید که تومورهای اپندیمال بیش از انواع تومورهای گلیوما تمایل دارند که به قسمت مایع مغزی کشیده شوند و بخش های مختلف نخاع را درگیر می کنند.
تومور اپندیمال غلب در پرده مننژ ایجاد میشود و جز تومورهای اولیه می باشد.
این تومورها ساختار مخربی دارند و از نوع پیشرونده هستند و ممکن است علاوه بر بخش های مختلف مغز سایر قسمت های بدن را درگیر کنند.
تومور مغزی گلیال
یکی از شایع ترین و البته خطرناک ترین انواع تومورهای مغزی گلیان نام دارد.
این تومورها از نوع اولیه هستند و اغلب بدخیم می باشند و ممکن است بخش های دیگر مغز، نخاع و حتی دیگر اندام های بدن را درگیر کنند.
از مهمترین عوارض ناشی از تومور مغزی گلیان باید به تشنج، فشار در بخش داخلی جمجمه و فتق مغز اشاره کرد.
اغلب افراد مبتلا به تومور مغزی گلیان خونریزی مغزی را تجربه می کنند و بر این اساس ممکن است خطر مرگ سلامت آنها را تهدید کند.
از شایع ترین آسیب های مغزی می توان به تومورهای گلیان اشاره کرد، که عموماً ۸۰ درصد تومورها از این قسمت مغز نشات گرفته و منشا آنها در سلول های گلیان است.
تومور مغزی نورونی
یکی از خطرناک ترین انواع تومورهای مغزی را تومورهای نورونی می نامند که سلول های عصبی مغز را مورد هدف قرار داده و عموماً رشد آنها در این محدوده آغاز میشود.
سلول های عصبی نقش بسیار مهمی در عملکرد مغز و نخاع داشته و زمانی که این توده ها تکثیر میشوند اختلالات بسیار زیادی پدیدار می گردد.
اغلب متخصصان معتقدند که تومورهای مغزی نورونی یکی از خطرناک ترین انواع سرطان ها می باشند و باید خیلی سریع اقدامات لازم جهت کنترل و درمان آنها انجام پذیرد، در غیر این صورت با رشد سریع و وسیعی که دارند بخش زیادی از مغز را درگیر می کنند.
علائم تومور مغزی
هر کدام از آسیب ها و بیماری های جسمانی علائم و نشانه هایی دارند که فرد می تواند با توجه به آنها با آگاهی بیشتری به پزشک مراجعه کرده و متخصصان تا حدودی می توانند آسیب های پیش آمده را تشخیص دهند.
از مهمترین علائم تومور مغزی باید به سردردهای شدید اشاره کرد.
البته تومور در هر قسمت از بدن که اتفاق بیفتد منشأ درد در همان محدوده است اما معمولاً تومورهای مغزی با درد بسیار زیادی همراه بوده و حتی مصرف انواع مسکن کارساز نخواهد بود.
افرادی که با تومورهای مغزی مواجه هستند اختلال در سیستم حرکتی را به طور جدی تجربه کرده و حال عمومی نامساعدی خواهند داشت، دردهای پیش آمده به گونه ای است که شخص نمی تواند با آنها کنار آید و سریعاً باید به پزشک مراجعه کنند.
شایع ترین علائم تومور مغزی
از شایع ترین علائم تومورهای مغزی باید به سردردهای پیوسته و شدید اشاره کرد.
در پی این اختلال ممکن است افراد صرع و تشنج را تجربه کنند و به طور مداوم حالت خواب آلودگی با آنها همراه است.
این افراد نمی توانند تغذیه مناسبی داشته باشند زیرا دائماً حالت استفراغ و تهوع داشته و به همین دلیل است که از خوردن و آشامیدن اجتناب می کنند.
اما باید بدانید که اگر تومور در بخش های مختلف مغز پدیدار شود مشکلات بینایی یا گفتاری دور از انتظار نیست و این افراد مشکلاتی همچون تاری دید و یا دوبینی را تجربه می کنند و در ادای کلمات با مشکل مواجه خواهند شد.
اما اگر تومورهای مغزی از نوع پیشرونده باشند آسیب های جسمانی خیلی زود و با سرعت بالا نمایان میشوند و حتی ممکن است فرد کارایی یک سمت از بدن را از دست بدهد.
علائم تومور مغزی در نوجوانان
تمامی کسانی که با تومورهای مغزی مواجه هستند اغلب علائم و نشانه های یکسانی تجربه می کنند اما هر چه سن افراد بالاتر باشد آسیب ها وسعت بیشتری داشته و محدودیت های بالاتری به همراه دارند.
اغلب افرادی که در سنین نوجوانی با تومورهای مغزی مواجه میشوند ممکن است اختلال در حواس را تجربه کنند همچنین حافظه آنها به درستی کار نکرده و با حواس پرتی بسیار زیادی مواجه میشوند.
تمامی نوجوانانی که با تومورهای مغزی مواجه هستند تغییر خلق و خو و رفتار بسیار زیادی داشته و حتی ممکن است حفظ تعادل بدن برای آنها سخت و دشوار باشد و هرگونه مشکل در هنگام راه رفتن و یا عدم تعادل بین سیستم حرکتی برای آنها بسیار نگران کننده و سخت است.
تومور مغزی در زنان باردار
دوره بارداری بسیار حساس و مهم است و بانوان باید با شرایط جسمانی کاملاً مساعد برای بارداری اقدام کنند.
اما گاهاً پیش می آید که افراد در طی بارداری متوجه تومورهای مغزی میشوند و در این موقعیت شرایط برای درمان سخت خواهد بود.
حتماً می دانید که قرار گرفتن جنین در برابر انواع اشعه برای آن تا حد بسیار زیادی خطرناک است و حتی مصرف انواع دارو در این ۹ ماهه ممنوع است مگر آنکه تحت نظر پزشک از داروهای ایمن استفاده شود.
اگر بانوان در دوره بارداری با تومورهای مغزی مواجه باشند قطعا آسیب های جسمانی زیادی را متحمل شده و رفته رفته مشکلات زیادی را تجربه می کنند.
اما مهم است بدانید که در دوره بارداری پزشکان نمی توانند هیچ نوع درمان تخصصی را برای بهبود و کنترل سرطان آغاز کنند.
زیرا آسیب های جبران ناپذیر را برای جنین به همراه داشته و البته در این موقعیت سلامت مادر به طور جدی به خطر خواهد افتاد.
چگونه تومور مغزی تشخیص داده میشود؟
با پیشرفت علم و وجود تجهیزات پزشکی نوین روش های مختلفی برای تشخیص تومورهای مغزی وجود دارد، متخصصان برای بررسی این عارضه روش های خاص و البته کاربردی مانند ام آر آی و سی تی اسکن را مناسب دانسته و معتقدند که می توانند از این طریق نوع و وسعت تومور را ارزیابی کنند.
اما دیگر روش ها مانند آزمایش خون هورمونی به تشخیص پزشک کمک می کند و متخصصان به این واسطه وضعیت تومورها را ارزیابی خواهند کرد.
دیگر روشها مانند گرفتن مایع نخاعی در تشخیص تومورهای مغزی کاربرد دارد و البته بیوپسی که نوعی نمونه برداری از بافت آسیب دیده است نیز برای تشخیص تومور مغزی مناسب است.
درمان تومور مغزی
بیماران مبتلا به تومور مغزی نباید به هیچ عنوان زمان طلایی را برای درمان از دست بدهند.
در اغلب موارد تومورهای مغزی قابلیت درمان دارند و متخصصان با دارو درمانی، پرتو درمانی یا شیمی درمانی اقدام به بهبود و رفع این عارضه کرده و درصد زیادی از بیماران به موفقیت می رسند.
اینکه متخصصان از چه روش درمانی برای رفع و پاکسازی تومورهای مغزی استفاده کنند بستگی به وضعیت بیمار، نوع تومور و وسعت آسیب دارد و متخصصان بهترین شیوه را در پیش گرفته تا در مدت کوتاه نتیجه ای که انتظار می رود به دست آورند.
ناگفته نماند که در روند درمان تومورهای مغزی به هیچ عنوان نباید زمان از دست برود و پیش از گسترش این عارضه حتماً شیوه های درمانی که پزشک توصیه می کند را در پیش بگیرید.
درمان دارویی
به محض تشخیص تومورهای مغزی پزشکان برای کنترل تومور و پیشگیری از رشد آن دارو درمانی را آغاز می کنند.
البته متخصصان در مواردی دارو درمانی را بسیار فشرده طی کرده تا سریع تر شرایط را تحت کنترل درآورند.
اینکه متخصصان از چه نوع دارویی برای درمان تومور مغزی استفاده کنند بستگی به وضعیت بیماران و نوع توده ها دارد و البته محل قرارگیری آنها در شیوه های درمانی موثر است.
با این حال دارو درمانی یک روش موثر برای رفع تومورهای مغزی است که اغلب بیماران نتیجه ای که انتظار می رود را از این شیوه دریافت کرده و در کنار دارو درمانی سایر روش ها به نتیجه مثبت ختم میشود و با پاکسازی کامل بدن از تومورهای مغزی سلامت بیماران حفظ خواهد شد.
پرتودرمانی یا رادیو تراپی
اغلب متخصصان معتقدند که برای رفع و پاکسازی تومورهای مغزی دارو درمانی تنها آنها را به نتیجه مناسب نمی رساند و نیاز است که از روش های جدید و کاربردی مانند پرتو درمانی یا رادیوتراپی استفاده کنند.
در این روش متخصصان به محل آسیب دیده و مستقیماً به تومور ایجاد شده اشعه ایکس را تابانده تا سلول های مزاحم و اضافه از بین بروند.
اما رادیوتراپی یا پرتو درمانی برای زمانی مناسب است که تومورها دچار متاستاز شده و بخش وسیع و پراکنده ای از مغز را درگیر نموده است.
این روش های درمانی هم ممکن است عوارضی داشته باشند و بعد از انجام پرتو درمانی خستگی زیاد و سردرد و حتی خارش پوست دور از انتظار نخواهد بود.
اما مهم است بدانید که طی کردن دوره درمان به طور کامل باعث حفظ سلامت فرد شده و این تومورها بهبود می یابند.
شیمی درمانی
یک روش درمانی نوین و البته موثر برای بهبود و پاکسازی تومورهای مغزی شیمی درمانی است.
متخصص برای رفع تومورهای مغزی شیمی درمانی را در پیش گرفته و انواع داروها را مستقیماً به صورت وریدی به بدن تزریق می کنند.
شیمی درمانی یکی از روش های موثر برای بهبود این عارضه می باشد البته عوارض جانبی آن شامل تهوع و استفراغ است و ریزش موی سر و موی ابرو نیز اجتناب ناپذیر است.
اما مهم است بدانید که این شیوه درمانی اگر به موقع و درست انجام شود تا حد زیادی موثر بوده و بدن از هرگونه تومورهای خوش خیم و بدخیم پاکسازی میشود.
اغلب متخصصان برای درمان تومورهای مغزی شیمی درمانی را گزینه مناسب تری می دانند و نتایج بسیار خوبی حاصل می گردد.
جراحی تومور مغزی
اما تمامی کسانی که با تومورهای مغزی مواجه هستند باید چکاپ ها و معاینات دقیق را انجام دهند تا پزشک متوجه شود که چه شیوه درمانی برای آنها مناسب است.
گاهاً متخصصان به واسطه جراحی در قدم اول تومور را برداشته و برای پاکسازی بخش های مجاور روش های درمانی همچون پرتو درمانی را در پیش می گیرند.
اما در مواردی تومورها آنقدر کوچک و جزئی هستند که متخصصان ابتدا سایر روش ها مانند دارو درمانی را انجام داده و اگر نتیجه مناسب کسب نشود سپس باید برای جراحی اقدام کنند.
اینکه جراحی چگونه و در چه زمانی انجام شود مطابق با تشخیص پزشک بوده و وضعیت بیمار تعیین کننده زمان عمل است.
افراد در معرض خطر تومور مغزی
یکی از بیماری های جسمانی خطرناک ابتلا به تومورهای مغزی است، اما متخصصان معتقدند که برخی از افراد به دلیل شرایط خاصی که دارند بیش از دیگران ممکن است با این عارضه مواجه شوند.
تمامی کسانی که به واسطه شغل خود برای مدت طولانی در معرض اشعه ایکس و یا ماوراء بنفش قرار می گیرند بیش از دیگران شانس ابتلا به سرطان و تومورهای مغزی را خواهند داشت.
البته قرار گرفتن در مجاورت با سموم زیست محیطی بر بروز این عارضه موثر است و باید بدانید که داشتن تغذیه ناسالم و تحرک محدود شانس ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.
مصرف انواع غذاهای فرآوری شده و همچنین غیر ارگانیک به ابتلای این بیماری منجر شده و انواع خوراکی های تراریخته بر سلامت بدن اثرات منفی خواهند داشت و احتمال رشد تومورهای مغزی را افزایش می دهد.
مراقبتهای قبل از درمان تومور مغزی
از مهمترین مراقبت های قبل از درمان تومور مغزی باید به تقویت سیستم ایمنی بدن اشاره کرد.
متخصصان در پی انجام سایر روش های تشخیصی سعی دارند تا با مصرف انواع دارو و مکمل سیستم ایمنی بدن بدن را تقویت کرده تا در مواجهه با سایر روش های درمانی عملکرد بهتری داشته باشند.
همچنین قبل از انجام هرگونه روش درمانی برای رفع تومور مغزی، متخصصان انواع آزمایشات، چکاپ ها و تصویربرداری را الزامی می دانند که باید نکته به نکته با پزشک پیش رفته تا شرایط درمان آنگونه که انتظار می رود سپری شود.
مراقبت های بعد از درمان تومور مغزی
هر کدام از روش هایی که برای درمان تومور مغزی استفاده میشوند در پی کاربرد فراوانی که دارند عوارض کوچک و بزرگی را نیز به همراه آورده که افراد می توانند با مراقبت بیشتر از آسیب های جانبی محفوظ بمانند.
مهم است که تمامی داروها در زمان بندی مشخص مصرف شوند تا اثرگذاری مطلوب آنها را شاهد باشید.
البته بعد از درمان تومورهای مغزی کمی سردرد، ضعف های جسمانی و بی حالی کاملاً طبیعی است و اگر با مشکلاتی همچون استفراغ یا بی اشتهایی مواجه هستید می توانید با مصرف انواع مکمل به تقویت بدن کمک کنید.
بعد از آغاز درمان تومورهای مغزی از هرگونه فعالیت های اضافه و شدید پرهیز کرده و مدت زمان بیشتری را به استراحت اختصاص دهید تا بدن بتواند شرایط را برای بهبودی مهیا سازد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
بسیاری از افراد با وجود آسیب های جسمانی که تجربه می کنند ممکن است متوجه تومورهای مغزی نشوند و البته تشخیص چنین آسیبی تنها کار پزشکانی است که در این زمینه فعالیت دارند.
اگر متوجه میشوید که با سردردهای مداوم و پیوسته همراه هستید و هیچ نوع دارو و مسکنی برای بهبود آن اثرگذار نیست باید به پزشک مراجعه کنید.
مشکلاتی همچون تاری دید، دوبینی و یا ضعف شدید در عضلات از مهمترین عوارضی است که باید به آن توجه ویژه داشته و برای بررسی علت آن به پزشک مراجعه کنید.
هرگونه عدم هماهنگی در عملکرد سیستم حرکتی و ضعف در عضلات و حتی عدم تعادل نشان دهنده آسیب های مغزی است که ممکن است از تومورهای مغزی و نخاعی نشات بگیرد، بهتر است با وجود این حالات حتماً به پزشک مراجعه کنید و تا زمان طلایی از دست نرفته درمان را آغاز نمایید.
نکته پایانی
دکتر بابک سیف زاده جراح مغز و اعصاب و دارای بورد تخصصی جراحی مغز و اعصاب از آلمان و عضو آکادمی جراحان مغز و اعصاب و ستون فقرات المان می باشد و آماده خدمت رسانی به شما دوستان عزیز در شهر شیراز می باشد و درمان تومور مغزی در شیراز را انجام میدهند.
